ვერმუტი
ვერმუტი (გერ. Wermut, სიტყვასიტყვით — ცხარე აბზინდა) — ფორტიფიცირებული ღვინო, არომატიზირებული სანელებლებითა და სხვადასხვა სამკურნალო მცენარეებით.
არომატიზირებული ღვინოები ცნობილია უძველესი დროიდან. ერთ-ერთი ვერსიით ვერმუტის შექმნა თვით ჰიპოკრატეს უკავშირდება. მიჩნეულია, რომ მან პირველმა შეადგინა რეცეპტი V—IV საუკუნეში ჩვენს ერამდე. პირველი სამრეწველო საწარმო კი ანტონიო ბენედეტო კარპეიმ დააარსა 1786 წელს ტურინში.
თავდაპირველად ვერმუტს ამზადებდნენ მხოლოდ თეთრი ღვინისგან. ჩვენს კი დროში ვერმუტისთვის აუცილებელი ინგრედიენტები მზადდება თეთრი, წითელი და ვარდისფერი ყურძნისგან.
მისი არომატიზირებისთვის გამოიყენება დიდი რაოდენობით სხვადასხვა ბალახები, ყვავილები, მარცვლეული და ხილი. ნებისმიერი ვერმუტის მთავარი კომპონენტი არის ალპური აბზინდა — ესენციის ხვედრითი წილი არომატიზატორებიდან სხვადასხვა ვერმუტში აღწევს 50 %-ს. შემდეგ მოსდევს: ათასფოთოლა —18-20 %, პიტნა— 9-11 %, დარიჩინი — დაახლოებით 10 %, ილი — 7-8 %, დიდგულა — 5-6 %, მუსკატის თხილი — 3-5 %. სულ დანამატების რაოდენობამ შეიძლება რამდენიმე ათეულს მიაღწიოს.
გარდა ამისა ვერმუტს დამახასიათებელ სიმწარეს ანიჭებს ქინაქინის ხის, ჭარელას, ასფურცელასა და ფოლორცის ბალახის ქერქი. ანწლის ყვავილები ქინძთან და ლიმონის ქერქთან ერთად სასმელს მატებენ მუსკატის არომატს. ხოლო ქვიშნარი, როზმარინი, ღვიის კენკრა და კრაზანა ვერმუტს მატებენ ფისისებრ არომატს. ბარამბო, კატაპიტნა და ლიმონის ტარხუნა მას ციტრუსისებურ ეფექტს ანიჭებენ. ხოლო კონტრასტის შესამცირებლად უმატებენ გვირილას, მიხაკისა და ზამბახის ძირების ნაყენს. ღვინის მწარმოებლები თვლიან, რომ ამ კომპონენტებს ძალუძთ ნაზად გააერთიანონ ვერმუტის არომატების მთელი კომპლექსი. ხოლო სასმელის შესაკრავად იყენებენ ვანილის, ილისა და კოთხუჯის კომბინაციას.
ყველა მცენარეულ დანამატს ახმობენ და ანამცეცებენ, ხოლო შემდეგ აზავებენ წყლისა და სპირტის ნარევში და ასხამენ უზარმაზარ მბრუნავ ავზებში. ეს პროცესი დაახლოებით 20 დღეს გრძელდება. ამ დროის განმავლობაში ეთერზეთები, კუპრი და სხვა ნივთიერებები იხსნებიან ერთმანეთში და ქმნიან აუცილებელ ერთობას. ხელახალ გაერთიანებამდე ექსტრაქტიც და ღვინოც საფუძვლიანად იწმინდება. შემდეგ მათ უმატებენ კიდევ ორ აუცილებელ ინგრედიენტს, შაქარსა და სპირტს : პირველი იმისთვის, რომ შეამცირონ ზედმეტი სიმწარე, ხოლო მეორო - არომატული ნივთიერებების უკეთესად შერწყმისა და კონსერვაციისთვის. შემდეგ სასმელი გადის სტაბილიზაციის სტადიას — ცივდება -5 ცელსიუსამდე და ისევ იფილტრება. რის შემდეგაც ერთი კვირის განმავლობაში თანდათანობით აღდგება ოთახის ნორმალური ტემპერატურა.
მთელმა პროცესმა ჩამოსხმამდე შეიძლება გასტანოს ორი თვიდან ერთ წლამდე.
სპეციალისტები ვერმუტებს ყოფენ ხუთ ჯგუფად: Vermouth Secco (dry) — მშრალი ვერმუტი, რომელშიც შაქრის შემცველობა არ აღემატება 4 %-ს; Vermouth Bianco — თეთრი ვერმუტი, შეიცავს 10-დან 15 %-მდე შაქარს; Vermouth Rosso (sweet) — წითელი ვერმუტი 15 %-ზე მეტი შაქრის შემცველობით; Vermouth Rose — ვარდისფერი ვერმუტი, რომელშიც შაქრის კონცენტრაცია თეთრი და წითელი ვერმუტების კონცენტრაციებს შორისაა; Vermouth Bitter — მწარე ვერმუტი მიეკუთვნება ეგრეთწოდებულ ბითერებს და, როგორც წესი, გამოიყენება საჭმლის მონელების გასაუმჯობესებლად.
კლასიკურ ვერმუტებად ითვლება იტალიური და ფრანგული. ვერმუტის ძირითადი მწარმოებლები არიან: იტალია — Bacardi-Martini, Campari, Carpano, Cinzano, Barbero, Ricadonna, Gancia; საფრანგეთი — Lillet, Noilly Prat, Bussot.
საფრანგეთისა და იტალიის გარდა ვერმუტს აწარმოებენ ესპანეთში, აშშ-ში, არგენტინაში, გერმანიაში, ჰოლანდიაში, ჩეხეთში, ბულგარეთში, რუმინეთში, უნგრეთში, მოლდოვაში, უკრაინაში, რუსეთსა და სხვა ქვეყნებში.
რუსეთში უშვებენ ორი სახის ვერმუტს: მაგარსა და სადესერტოს. მაგარი შეიცავს 18 % ეთილის სპირტს და 100 გ/ დმ³ შაქარს , სადესერტო კი შესაბამისად შეიცავს 16 % ეთილის სპირტსა და 160 გ/ დმ³ შაქარს. როგორც მაგარი, ისე სადესერტო ვერმუტი იყოფა სამ ტიპად: თეთრი, ვარდისფერი და წითელი.
ვერმუტის ყველაზე წარმატებული მარკები, რომლებიც მთელ მსოფლიოში იყიდება:
• Martini(იტალია)
• Gancia(იტალია)
• Cinzano(იტალია)
• Gran Torino(იტალია)
• Noilly Prat(საფრანგეთი)
• Distillerie Stock(იტალია)
• Salvatore(ესპანეთი)